به جرات می‌توان گفت مبحث خانواده، یکی از دلنشین ترین موضوعات روانشناسی است، چراکه با نزدیک ترین محیط ما سروکار دارد. از هرچه که بتوانیم فاصله بگیریم از خانواده نمی‌توانیم. بدون وجود خانواده در هر شکل و هر صورتی که باشد، مفهوم زندگی و حیات انسانی مصداقی نخواهد داشت.
خانواده یکی از اولین نهادهایی است که باید در جامعه تغییر کند و تغییری در آن حاصل نخواهد شد مگر از طریق درک و شناخت علمی آن. خانواده چیزی بیش از مجموعه افرادی است که در یک فضای مادی و روانی خاص به سر می‌برند. خانواده یک نظام اجتماعی و طبیعی است که ویژگی‌های خاص خود را دارد.
خانواده درمانی به همراه رفتار درمانی نخستین نوع روان درمانی بود که در آمریکا پرورش یافت. خانواده درمانگرها با رویکرد ارتباط نگر و با قبول اهمیت فرایندهای درون روانی فرد، از این دیدگاه گسترده‌تر حمایت می کنند که رفتار فرد را از زمانی بهتر می توان فهمید که در بافت یک نظام اجتماعی یعنی خانواده با آن نگریسته شود.
خانواده درمان گرها از رویارویی درمانی صحیح با اعضای خانواده برای کمک به تسریع درمان و در جهت رشد و شکوفایی یکایک اعضا استفاده می‌کنند.
خانواده درمانی رفتاری
خانواده درمانی رفتاری آخرین بخش حوزه‌ی خانواده درمانی است و برای روشن ساختن فرایند درمان از روش علمی استفاده می‌کند. در حال حاضر این رویکرد تاثیر چشمگیری در چهار حوزه‌ی مجزا دارد: درمان زناشویی-رفتاری، آموزش رفتاری به والدین، خانواده درمانی کارکردی و درمان جمعی بدکاری‌های جنسی.
درمان زناشویی-رفتاری از اصول نظریه‌ی یادگیری اجتماعی و نظریه تبادل اجتماعی بهره می‌برد و به زوجین یاد می‌دهد که چگونه به دو سویی مثبت دست یابند تا از این راه، رابطه‌ی آنان برای هر دو طرف پیامد های لذت بخشی به ارمغان بیاورد.
خانواده درمانی معاصر
خانواده درمانی بسیار بیش از کار با خانواده‌ها در رابطه با مشکلات بین شخصی آنان است. خانواده درمانی یک شیوه‌ی تفکر سیستمی، رابطه‌ای و مجموعه‌ای از راهبردها جهت مداخله در مورد افراد، زوج، خانواده‌ها و سایر سیستم هاست.
در موسسات روانشناسی نیازی به حضور تمام اعضای خانواده نیست و درمانگرها می‌توانند با یک نفر هم فعالیت کنند. علاوه بر این خانواده‌درمانگران از رویکرد سیستمی خود به منظور ایجاد روابط مشارکتی میان خانواده‌ها و سازمان‌های اجتماعی ارائه دهنده‌ی خدمات استفاده می‌کنند. گستره‌ی خانواده درمانی در برگیرنده‌ی طیف کامل تمامی مشکلاتیست که توسط روان درمانگران و همچنین تیم‌های متشکل از متخصصان پزشکی و روان شناختی درمان می‌شود.
خانواده درمانی حساس در برابر جنسیت
مردان و زنان با انتظارات جنسی، تجارب، اهداف و فرصت‌های متفاوتی پرورش میابند و این تفاوت‌ها بعدا الگوهای جنسی روابط خانوادگی را تحت تاثیر خویش قرار می‌دهند. خانواده درمانی حساس در برابر جنسیت می‌کوشد به زنان و مردان کمک کند تا بر نقش‌های غالبی جنسی غلبه کنند، نگرش‌های متعصبانه‌ی جنسی و نقش‌های جنسیتی سنتی را کنار گذارند.
در این حالت درمان به صورت مساوات اجرا می‌شود، چون که درمانگر و درمان‌جو به کمک هم در پیِ یافتن راهی برای قدرت بخشیدن به فرد هستند تا نقش‌هایی را انتخاب کنند که به شکل نقش‌های مبتنی بر وضعیت زیستی زن و مرد باشد.
و در آخر
خانواده درمانی که به عنوان بخشی از رشته‌های مشاوره، کلاس‌ها و سمینارهای دانشگاهی-روان درمانی جا افتاده است، چه به لحاظ نظری و چه از جنبه‌های کاربردهای درمانی به سوی راه‌های مهیج و جدید رهسپار است. با اینکه مطالبِ اولین مبتکران این حوزه هنوز هم اهمیت خود را حفظ کرده‌اند، مفاهیم یکایک آنان در حال حاضر در نتیجه‌ی دروندادهای بسیاری از دست اندرکاران، عمیق تر و غنی تر شده‌اند.
